Κυριακή 13 Ιουλίου 2008

α΄πρόσωπο - γ' πρόσωπο

Η προτίμησή μου στο πεζό λόγο είναι δεδομένη. Η ανάγκη της απλής και σαφής διατύπωσης ξεκινάει από την επιθυμία της όσο το δυνατόν μεγαλύτερης κατανόησης ενός κειμένου. Η ποίηση για μένα είναι εικόνες, ασπρόμαυρες ή έγχρωμες που μόνη μου δημιουργώ, πολλές φορές αυθαίρετα, διαβάζοντάς τη. (μπορεί αυτή να είναι η δουλειά της). Είμαι και λίγο ... πεζή εκ φύσεως, οπότε, τις σκέψεις τις θέλω με λέξεις στη σειρά βαλμένες, λογικά και τυπικά.
Αλλά δεν τις θέλω ως παρατηρήσεις, τι θέλω ζωντανές, φρέσκες, από πρώτο χέρι.
Εμπιστεύομαι τη γραφή σε α΄πρόσωπο. Δεν ξέρω αν η λέξη "εμπιστεύομαι" είναι η καλύτερη αλλά να πως αλλιώς να πω την προτίμησή μου για ... συνάντηση με την πηγή απ' ευθείας και όχι μέσω τρίτου.
Εγώ αισθάνομαι - εγώ γράφω - εγώ μιλάω - εγώ εξομολογούμαι - εγώ βιώνω - εγώ καταθέτω. Άμεσος τρόπος - η αποτελεσματικότερη μέθοδος να δώσω αυτό που έχει ήδη αποφασίσει από μόνο του πως δεν συγκρατείται εσωτερικώς πια. Ξεπετιέται, χύνεται, ορμάει να βγει, να πνίξει, να πνιγεί, να ποτίσει, να κάψει, να δροσίσει, να απαλύνει, να δυναμώσει, να φωτίσει, ... να βάλει μπουρλότο ... να κεράσει μέλι!!!!

Αναγνωρίζω βέβαια πως σ'ένα κείμενο α' αφήγησης υπάρχουν κι άλλα πρόσωπα, φανερά ή καλυμμένα, εκτός του εγώ, που κινούνται αναγκαστικά γύρω του και εκ των πραγμάτων καλύπτονται από αυτό ή παρουσιάζονται όσο αυτό τους το επιτρέπει. Δεν παραγνωρίζεται η παρουσία τους αλλά όπως και να το κάνουμε ο ... στόχος μου είναι ο ... εξομολογούμενος. Εστιάζω πάνω του με όλες τις κεραίες μου γιατί ... "μιλάει" σε μένα, σε όποιον τον διαβάζει, "καταθέτει" χωρίς κουρτίνες και πέπλα μυστηρίου, χωρίς ίσως - πιθανόν - εάν - μπορεί. Λέει: "αυτά έχω, πάρτε τα, δέστε τα, είναι η ουσία μου". Είτε μου αρέσουν, είτε όχι, είτε τα αναγνωρίζω, είτε όχι, είτε μου θυμίζουν κάτι, είτε όχι, είναι τόσο άμεσο και δυνατό αυτό που με κάποια κείμενα ειδικά κάνω ... στάση προσοχής μπροστά τους, απέναντί τους, μέσα τους.
Ομολογώ πως τα πιο δυνατά είναι αυτά που ο συγγραφέας τους δεν κατέχει αυτό που λέμε καλλιτεχνική γραφή. Που είναι ωμά, κοφτά, ξυράφια σκέτα. Σε πάνε ντουγρού στα άδυτα των συνειδητών αδύτων του και σε αναγκάζουν αυθόρμητα να νοήσεις ακόμα και τα ασυνείδητά του.

Η γραφή στο γ' πρόσωπο, από μακριά, υπό μικροσκόπιο, "εκτός" αλλά πιθανόν "εντός και επί τα αυτά" δεν λέω πως είναι ανίσχυρη ή ανίκανη να δώσει τα ... σωθικά της, μα πάντα όταν διαβάζω τέτοια κείμενα σκέφτομαι: ναι μεν, αλλά. Δηλαδή μπορεί να ήθελε, αλλά δεν το κατάφερε τελικά. Ίσως και το ονειρεύτηκε, να το έλπισε, να το ευχήθηκε, να το αναζήτησε αλλά δεν ....
Άξιο και τούτο μα το άλλο είναι σίγουρο πως δεν είναι θεωρία.
Είναι βίωση, λαύρα, αίμα αχνιστό .
Αιμοχαρής λοιπόν ....

20 σχόλια:

jacki είπε...

Είναι λάβα και αίμα. Ναι νότα μου.
Πως κι έτσι δεν αναφέρεσαι σε 1ο πρόσωπο σε κανέναν ποδοσφαιριστή ;)
Συγγνώμη. Με έχει πιάσει πειρακτική διάθεση.
Σε φιλώ και καλημέρα.

Γωγώ Πακτίτη είπε...

όπως και να εκφράζεσαι
είσαι εσύ κι αυτό φτάνει.

καλημέρα χαμογελαστή...:)

ΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΗ... είπε...

Κι εγω προτιμω την πρωτοπροσωπη γραφη, αλλα δεν με πειραζει αν ειναι σε ποιητικη μορφη. Θεωρω πως το να χωρεσεις ενα νοημα σε λιγοτερες λεξεις και ταυτοχρονα το να δημιουργεις εικονες ειναι τεχνη... Η τεχνη της ποιησεως.
Ο πεζος λογος ειναι πιο "ξεκουραστος" για το μυαλο. Στην ποιηση μπαινεις σε μια διαδικασια σκεψης, συνδεεις καταστασεις, ενω στο πεζο λογο αυτες οι συνδεσεις ερχονται μονες τους 'σενα...
Το γ' προσωπο ισως προσπαθει να περασει τα ιδια νοηματα πιο διακριτικα, οχι τοσο αμεσα...
Αν τα καταφερνει ή οχι εξαρταται απο τη διαθεση του καθενος.

Καλο απογευμα νοτα μου!

Alkmini είπε...

Νοτακι μου γλυκο
εχουμε καιρο να τα πουμε
εισαι καλα?
σερνομαι
φιλακια

M-meggie είπε...

Jacki κι εσύ;;; μπράβο σου, δεν το περίμενα. Ένα πάθος έχω κι εγώ και όλοι γελάνε μαζί μου γιατί μου αρέσει η μπάλα. Σε αυτή θα μπορούσα να μιλήσω στο α΄πρόσωπο γλυκιά μου χαχαχα
Καλό σου βράδυ.

M-meggie είπε...

Γώγω μου έχεις δίκιο. Εγώ είμαι όπως και να είμαι.
Καληνύχτα σου

M-meggie είπε...

Πρωτόπλαστή μου ναι, και οι δυό μας μιλάμε με το α' πρόσωπο. Σταράτες κουβέντες χαχα
Την καληνύχτα μου

M-meggie είπε...

Αλικάκη μου γλυκό, εγώ να δεις πόσο σέρνομαι. Μα πόσο!!!
Θα τα πούμε ...
Καλό σου βράδυ

Albus Genius είπε...

Δεν ξέρω τι να σου πω.

Να σου πω ? Δεν ξέρω.

Τί να σου πω, δεν ξέρω.

Να σου πω τί ? Δεν ξέρω.

Λέξεις στη σειρά. Διάλεξε τη σειρά. Ποια μου μιλάει, ποια σου μιλάει, αυτό είναι ένα κομματάκι της ποίησης. Λέξεις στη σειρά του πάθους ,του ονείρου ,της φαντασίας και τόσα άλλα είναι ποίηση. Διαλέγεις τις εικόνες, φτιάχνεις άλλες, δημιουργείς,μήπως δεν θέλεις να το πεις, ότι σκέφτεσαι ποιητικά?

Το πρώτο πρόσωπο.

Πως θα μιλήσεις για τον καημό ενός δένδρου που ακουμπάει στο βράχο και το παίρνει σιγά-σιγά η θάλασσα. Σου έχει εμπιστευθεί τη φωνή του. Μίλα του και πες εγώ.

Πώς θα μιλήσεις για τη μάνα που έφυγε ο μονάκριβός της? Μίλα και πες εγώ.

Πώς σε πάν αλήθεια ντουγρού στα άδυτα? Γιατί αισθάνεσαι ότι αισθάνεται, κι αυτός αισθάνεται όταν γράφει. Γιατί ζει, η διαφορά της δύναμης διακρίνει τους μικρούς από τους μεγάλους.

Να σου θυμίσω ένα ποίημα του Καρυωτάκη για τους ποιητές άδοξοι πούναι για να τους μιλάς,για να μας μιλάς.

Μπαλάντα στους άδοξους
ποιητές των αιώνων

Aπό θεούς και ανθρώπους μισημένοι,
σαν άρχοντες που εξέπεσαν πικροί,
μαραίνονται οι Βερλαίν.
τους απομένει
πλούτος η ρίμα πλούσια και αργυρή.
Οι Ουγγώ με "Τιμωρίες" την τρομερή
των Ολυμπίων εκδίκηση μεθούνε.
Μα εγώ θα γράψω μια λυπητερή
μπαλλάντα στους ποιητές άδοξοι πούναι.
Αν έζησαν οι Πόε δυστυχισμένοι.
και αν οι Μπωντλαίρ έζησαν νεκροί,
η Αθανασία, τους είναι χαρισμένη.
Κανένας όμως δεν ανιστορεί
και το έρεβος εσκέπασε βαρύ
τους στοιχουργούς που ανάξια στοιχουργούνε.
Μα εγώ σαν προσφορά κάνω ιερή
μπαλλάντα στους ποιητές άδοξοι πούναι.
Του κόσμου η καταφρόνια τους βαραίνει
κι αυτοί περνούνε αλύγιστοι και ωχροί.
στην τραγικήν απάτη τους δομένοι
πως κάπου πέρα η Δόξα καρτερεί,
παρθένα βαθυστόχαστα ιλαρή.
Μα ξέροντας πως όλοι, τους ξεχνούνε,
νοσταλγικά εγώ κλαίω τη θλιβερή
μπαλλάντα στους ποιητές άδοξοι πούναι.
Και κάποτε οι μελλούμενοι καιροί:
-Ποιος άδοξος ποιητής θέλω να πούνε,
την έγραψε μιαν έτσι πενιχρή
μπαλλάντα στους ποιητές άδοξοι πούναι.

ενας ανοητος αντρας είπε...

μαζι σου και εγω
πρωτο και παλι πρωτο προσωπο ...
μονο ετσι αξιζει ....

νασαι καλα

Ανώνυμος είπε...

Το α' πρόσωπο σε κάνει να "στέκεσαι προσοχή" όπως λες στον ήρωα της ιστορίας, τον πρωταγωνιστή. Αυτός σε κατευθύνει. Αυτός σε παίρνει απ' το χέρι και σε καθοδηγεί στα μυστικά μονοπάτια του συνειδητού και ασυνείδητου κόσμου του.
Το γ' πρόσωπο όμως... σε κάνει να στέκεσαι προσοχή στον αφηγητή. Αυτός που σε κατευθύνει τώρα είναι κάποιος τρίτος που παρακουλουθεί, αισθάνεται, διαισθάνεται και σου τα παρουσιάζει φιλτραρισμένα από τον ίδιο. Και ποιος άλλος είναι ο αφηγητής, παρά ο ίδιος ο συγγραφέας!
Όταν ο συγγραφέας μιλά στο α' πρόσωπο ως ο ήρωας του βιβλίου,γίνεται μεν πιο άμεσος, δεν μπορεί όμως να δόσει τη δική του άποψη για τα πράγματα γιατί υποθετικά δεν υπάρχει, κάτι που δεν ισχύει αν χρησιμοποιήσει γ'.

Όσο για την ποίηση... άσε με να έχω τις ενστάσεις μου. Δε νομίζω ότι υπάρχει πιο συμπυκνωμένη μορφή γραφής σε έννοιες, συναίσθημα, ιδέες, σκέψεις, πιο άμεση, πιο εγκεφαλική, πιο προσωπική από την ποίηση. Αλλά αυτά βέβαια είναι γούστα και απόψεις.

Καλό σου απόγευμα

faraona είπε...

ΑΦΗΝΩ ΛΟΙΠΟΝ ΤΗΝ ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΜΟΥ ΣΕ πρωτο προσωπο αλλα με μικρα γραμματα ...γιατι ναι μεν ειναι ωραιο να εκφραζεται κανεις σε πρωτο προσωπο ειναι ομως και ριψοκινδυνο γιατι θελει πολυ καλη ισορροποια και κρατημα στο εγω.Αλλιως κινδυνευει να περιστραφει γυρω απο το προσωπο μας και να χασει την επαφη του με τον αλλον.

σε φιλω.

Λάκης Θλιμμένος είπε...

Θα συμμφωνήσω απόλυτα με τα δύο προηγούμενα σχόλια αλλά θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι σε αντίθεση με αυτό που γράφεις, το 1ο πρόσωπο αφήνει πάντα περιθώρια στον αναγνώστη για τις προσωπικές του σκέψεις και αντιδράσεις μέσα από την αφηγούμενη εμπειρία ή κατάθεση ψυχής. Ενώ το 3ο πρόσωπο δεν αφήνει τέτοια περιθώρια. Είναι σαν να σου λέει ο συγγραφέας "αυτό είναι, πάει και τελείωσε, είτε σ' αρέσει είτε όχι". Το θέμα βέβαια δεν είναι εκεί. Και οι δύο τρόποι γραφής έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά. Επιλέγεις ότι ταιριάζει κάθε φορά. Το σημαντικό στην όλη υπόθεση είναι, όπως λες κι εσύ, "να κυλάει το αίμα από ψυχής".

Την καλημέρα μου μελωδική μου Νότα

M-meggie είπε...

albus jenious πολύ όμορφες οι σκέψεις σου. Σε ευχαριστώ και για το ποίημα.
Καλό σου βράδυ

M-meggie είπε...

(ανόητε) άντρα ευχαριστώ
καλό σου βράδυ

M-meggie είπε...

evaggelia μου δεν έχεις και άδικο. Να μόνο που εγώ ίσως προτιμώ τα "άμεσα" όπως τα νιώθω. Όσο για την ποίηση, συμφωνώ μαζί σου αλλά δεν μου δόθηκε η ευκαρία να τη μελετήσω.
Την καληνύχτα μου

M-meggie είπε...

faraona μου όλα θέλουν τις ισορροπίες τους. Και τα α΄πρόσωπα και τα γ΄πρόσωπα.
Καλό σου βράδυ

M-meggie είπε...

Λάκη μου γι'αυτό ακριβώς το λόγο, το περιθώριο και για να χωθώ μέσα στα λόγια του πρωταγωνιστή, στη ζωή του και να παρατηρήσω εκείνον και εμένα μαζί, ίσως να μου είναι προτιμότερη η άμεση αφήγηση.
Την καληνύχτα μου

marianaonice είπε...

Η γραφή σε α΄ πρόσωπο αποδίδει τα του Καίσαρος τω Καίσαρι! Σίγουρα είναι ο ευθύς δρόμος που σε πάει στο στόχο!
Καμιά φορά όμως και το τρίτο πρόσωπο οδηγεί στον ίδιο στόχο μέσα από το δρόμο του μυστηρίου και των ερωτηματικών!
Μ΄ αρέσουν και οι δύο γραφές του πεζού λόγου! Και μ' αρέσει πολύ ο δικός σου πεζός λόγος στο πρώτο πρόσωπο! Κρύβει μυστήριο μέσα του όπως και ο λόγος στο τρίτο πρόσωπο!

Φιλιά και καλό σου βράδυ νότα μου.

Ανώνυμος είπε...

α προσωπο -μου φαινεται πιο δυναμικο

γ προσωπο- εγω σε αυτο κρυβω τα κειμενα μου. γιατι θελω να τα κρυψω, απο τον ιδιο μου τον ευατο.μη τα βρει και τα σκισει.γιατι το εγω μου χωριζεται σε δυο μερη.στο δυναμικο που ονομαζει βλακειες τις ευαισθησιες. και στο ευθραυστο που επιβιωνει καθως κρυβεται.

καλη σου μερα